In de serie Kerken in Waterland: de Protestantse Kerk in Ilpendam

Gepubliceerd: Woensdag 24 november 2021 13:24

Foto: Omroep PIM

Aflevering 6 van de nieuwe PIM-serie Kerken in Waterland gaat over de Protestantse Kerk in Ilpendam. We togen naar Ilpendam en spraken daar met Jan Meijer van de Oudheidkundige Vereniging Ilpendam en tevens archivaris van de kerk.

Er is veel te vertellen over deze oude kerk in het centrum van Ilpendam. Hij is gebouwd als katholieke kerk en heette St. Sebastianus. Net als zoveel kerken in Waterland is deze kerk na de reformatie in 1572 overgegaan tot hervormde kerk. Er is later een andere kerk gebouwd voor de katholieke gemeenschap, de huidige St Sebastianuskerk, ook in Ilpendam. Daar komt in januari ook een uitzending van.

Al eerder, sinds 1408 staat in de archieven, stond op deze plek een kapel, sinds 1408. In 1466 is de kapel uitgebreid naar een parochiekerk, de St Sebastianus. In de Spaanse tijd is de kerk vernield, het dak was eraf en in de kerk is een houten schooltje gebouwd waar ook de gemeenteraad in vergaderde en de zondagsdienst in plaatsvond.

Er zijn vier heilige beelden van omstreeks 1450-1500 bewaard gebleven, die achterin (hoog tegen het plafond) te zien zijn. De kerk is gerestaureerd in 1656 te zien aan een balk waar het jaar 1656 op staat. Achter in de kerk is een steen uit 1723 met een tekst erop. Hierop staat dat de troffel waarmee deze steen is gelegd, ook is gebruikt bij de eerste steen van het stadhuis in Amsterdam in 1648, het huidige paleis op de Dam.

In 1855 is er een orgel gekocht en boven het koorhek geplaatst maar in 1946 naar de huidige plek verplaatst, waardoor er een aparte hal ontstond. In 1984 en 1985 is de kerk weer gerestaureerd en toen zijn de zerken met namen erop in het dooptuin gelegd. De graven in de kerk waren al in 1920 geruimd. Dat waren overigens alleen mannen. Vrouwen werden in de grafkelder naast de kerk begraven.

De kerk is een combinatiekerk met Watergang en de dominee bediend beide gemeenten. Op zondag zijn er twee diensten, een in Watergang en een in Ilpendam. Vanuit Ilpendam wordt de dienst ook uitgezonden. Ook rouw- en doopdiensten en trouwerijen vinden plaats maar door de vergrijzing zijn er minder trouwerijen en doopdiensten.

Net buiten Ilpendam stond vroeger (1622) een groot buitenhuis, een kasteel genaamd het Hof (ook wel Slot) Ilpenstein, aan de huidige Hofweg. De mensen die daar woonden hadden een dikke vinger in de pap in het gemeentebestuur en de kerk. De predikant moest wel hun goedkeuring hebben. Ze hadden in de kerk een eigen bank, die nog nog Hofbank wordt genoemd. Het landhuis is gesloopt waar gezocht is naar de schat van Ilpenstein, die tot op heden nog niet is gevonden.

Deze 6e aflevering van de serie Kerken in Waterland kunt u bekijken vanaf donderdag 25 november om 09.00 uur. De aflevering wordt daarna tot en met 29 november dagelijks herhaald om 9.00, 13.00, 16.00 en 19.30 uur. Op 30 november volgt aflevering 7.