Gemaal Monnickendam officieel overgedragen

Gepubliceerd: Woensdag 29 november 2023 11:18

Foto: HHNK

In het bijzijn van de achterkleindochter en achter achterkleindochter van ingenieur August Rups is gemaal Monnickendam dinsdag 28 november officieel overgedragen aan het hoogheemraadschap.

Onder toeziend oog van directeur Sander Lodder, namens de aannemerscombinatie Friso Civiel en Van Hattum en Blankevoort, en hoogheemraad Jos Beemsterboer is het nieuwe gemaal ten noorden van Monnickendam officieel in gebruik genomen. Het nieuwe gemaal is een boezemgemaal en voert samen met gemaal C. Mantel bij Schardam, het Zaangemaal bij Zaandam en gemaal De Helsdeur bij Den Helder het teveel aan water van de Schermerboezem af.

Het klimaat verandert. Extreem weer, zware regenval, hogere temperaturen en perioden van droogte komen in de toekomst steeds vaker voor. Het nieuwe gemaal met een capaciteit van 1.200 m3 per minuut, zorgt er mede voor dat het poldergebied beter beschermd is tegen overstromingen. Met de bouw van het gemaal hoeven de polderdijken in het achterland in de toekomst minder snel versterkt te worden. Bij droogte kan het gemaal extra water de polder inlaten en leveren we een bijdrage aan het voorkomen van waterschaarste. Voor het verbeteren van de visstand heeft het gemaal een vispassage.

Een gemaal met een verhaal
In 1895 maakte ingenieur August Rups een plan voor een stoomgemaal op deze plek. Het bleek te duur en het bleef bij een plan. Vanwege de klimaatverandering is dit gemaal noodzakelijk. Na bijna 130 jaar krijgt ingenieur Rups toch gelijk en zijn er voldoende mogelijkheden om het water nu en in de toekomst af te voeren en in te laten. Hoogheemraad Jos Beemsterboer: "We bouwen gemalen voor een periode van ongeveer honderd jaar. Bij de bouw van gemaal Monnickendam hebben we zoveel mogelijk rekening gehouden met de veranderende toekomst. En tijdens de recente wateroverlast van oktober en begin november heeft het gemaal al gedraaid en is het een waardevolle toevoeging aan het watersysteem. Vanaf de inzet op 1 november heeft het gemaal de meerwaarde al ruimschoots bewezen.

Gemaal passend in het landschap
Het ontwerp van het gemaal, een samenwerking tussen bureaus SOOH en Hollands Zicht, is afgestemd op het landschap en de plaatselijke flora en fauna. De dijk waarop de rijksweg N247 ligt, is een verhoging in het landschap. Het gemaal geeft aan beide kanten van de dijk goed zicht op de landelijke omgeving. Aan de ene kant het Monnickerdammergat en Gouwzee en aan de andere kant de Purmer Ee. Je kunt er genieten van het uitzicht en onttrekken aan het verkeer. Sander Lodder namens de aannemerscombinatie. "Friso Civiel en Van Hattum en Blankevoort zijn echte waterbouwers, we zijn dan ook ontzettend trots dat we op deze historische plek zo’n mooi gemaal hebben mogen bouwen. Echt een stukje Hollands Glorie op het gebied waterveiligheid."

Van oude sluis tot nieuw gemaal
Tijdens graafwerkzaamheden in oktober 2021 zijn de eikenplanken vloer en wanden van een laat middeleeuwse sluis gevonden. De bouw van het gemaal heeft hierdoor langer geduurd dan de oorspronkelijke planning. De sluis van bijna veertig meter lang en drie meter breed was vroeger de verbinding tussen de Zuiderzee en de Purmer Ee. Archeologisch onderzoek heeft aangetoond dat de sluis stamt uit 1567. In Nederland zijn sluizen van dit formaat niet eerder opgegraven. Eind 1609 is de sluis dichtgegooid met zand, steen en modder en zo is de dam ontstaan. Op ongeveer 500 meter afstand is er toen een nieuwe sluis gebouwd, de Grafelijkheidssluis. Deze sluis is nog steeds in gebruik. De expositie 'Van oude sluis tot nieuw gemaal' in het Waterlandsmuseum in Monnickendam is nog te bezoeken tot en met begin 2024.

Bron: HHNK