Cantorij Monnickendam brengt Rossini's Petite Messe Solennelle

Gepubliceerd: Woensdag 15 november 2017 08:32

Foto: Nico Oussoren

In arrangement van Marcel den Dulk voor groot koor, piano Eric Noya, sopraansolo Linde Schinkel en klarinetensemble Marcellini brengt de Cantorij Monnickendam op zondag 10 december a. s. om 15:30 uur in de Grote Kerk van Monnickendam een verfrissende nieuwe vertolking van Rossini's Petite Messe Solennelle.

Wij, Cantorij Monnickendam, hebben een buitengewoon concert voor U in petto! U kunt gaan luisteren naar een reeds lang geliefde compositie van Rossini, zijn (Petite) Messe Solennelle. Uniek, omdat hij opera’s en instrumentale muziek componeerde maar verder geen kerkmuziek. Uniek ook op 10 december aanstaande, vanwege de verfrissend nieuwe vertolking ervan.

Rossini schreef van zijn enige Mis twee versies: de eerste, Petite Messe Solennelle, in 1863; als sluitstuk van een bundeltje van 150 kleine composities die hijzelf “Mijn kleine ouderdomzonden” noemde, strikt voor privégebruik. De Petite Messe ontstond mede op verzoek van een bevriende Franse graaf voor in diens intiem kleine huiskapel; de gezongen delen geschreven voor slechts twaalf zangers inclusief vier solisten in de hoofdrol, met slechts enkele koordelen voor alle twaalf te samen.

Omdat het hier een privé gebeuren betrof, was geen instemming van de RK kerk nodig om er vrouwen in mee te laten zingen (tot halverwege 1967 aan toe moesten vrouwen namelijk zwijgen in kerkdiensten). Rossini schreef dan ook zijn Kleine Mis met name als – in zijn eigen woorden - : “ … uit te voeren door drie geslachten: mannen, vrouwen en castraten”; instrumentaal aangevuld door twee toenmalige piano’s (met weinig volume, dus er moest voor groter geluid “gedubbeld” worden) en een harmonium, ook van nature zacht klinkend.

Op aandringen van zijn omgeving zette hij enkele jaren later dit werk om voor groot koor, vier solozangers en vol orkest. Curieus detail: omdat diteen openbare Mis - uitvoering betrof, was hiervoor wel officieel toestemming van de Kerk vereist. Die kreeg Rossini alleen op voorwaarde dat hij de sopraan- en altpartijen zou laten zingen door jongenskoor.

Deze versie, die hij Messe Solennelle noemde, zag hij zelf nooit uitgevoerd want hij overleed kort ervoor. Tegenwoordig, inmiddels zo’n 150 jaar later, is in het algemeen alles wat betreft uitvoeringen van klassieke kerkmuziek veranderd. En of het nou Rossini’s “Kleine” Mis aangaat of de grote versie: de kerken en concertzalen waarin deze in concertvorm worden uitgevoerd, zijn altijd groter dan die allereerste kleine kapel. Bij Petite Messe uitvoeringen is de groep zangers bijna altijd (veel) groter dan die twaalf van Rossini en moderne piano’s veel luider dan die in Rossini’s dagen; een harmonium echter nog altijd even zacht gevooisd. Soms kloppen dan de verhoudingen niet genoeg om sfeer en bedoeling van het origineel passend uit te dragen. Bovendien speelt vaak het solistenkwartet zo de hoofdrol, dat het koor, meestal de organisator van zo’n concert, zelf nauwelijks aan bod komt. Zowel publiek (dat een “kooravond” verwachtte) als koorleden ervoeren zo’n concert dan ook nogal eens als wat langdradig, hoe prachtig ook Rossini’s melodieën; de piano’s als te hard, het harmonium als te zacht, vlak en in de achterste rijen soms zelfs slecht hoorbaar, zoals bijvoorbeeld bij de uitgebreide, introverte harmonium meditatie midden in de Mis.

Nu heeft Marcel den Dulk de Messe bewerkt: van solistencompositie – met - koor naar koorcompositie – met – soliste. Hiermee is de muziek ongewijzigd gebleven van de originele Messe maar de rolverdeling van de uitvoerenden veranderd. Het is daardoor een feestelijk concertstuk geworden waarin – anders dan in Rossini’s aanvankelijke kamermuziekopzet – nu het koor de hoofdrol heeft gekregen. Daarnaast is de harmoniumpartij bewerkt tot klarinetkwartet, daar de klankkleur van klarinetten goed overeenkomt met de (in vaktermen zo genoemde) “tongwerk- klankkleur” van een harmonium. Dit instrument, destijds ontworpen als een huiskamerinstrument, klonk voor menigeen wat ielig in een grote concertruimte. Daarentegen vormt een klarinetensemble een veel krachtiger element, evenwichtiger in een hedendaagse concertante uitvoering, expressiever ook en boeiender.

Als extra bijzonderheid van deze uitvoering heeft Marcel den Dulk aan het slot van het werk het fuga- hoogtepunt uit Rossini’s werk nogmaals als feestelijke en uitbundige afsluiting van de Messe ingezet. Zonder twijfel gaan publiek en musici hiermee in feeststemming huiswaarts!

Voor meer informatie t.a.v. de kaartenverkoop kunt u terecht op de website van de Cantorij Monnickendam: www.cantorijmonnickendam.nl

Bron: Cantorij Monnickendam