Het kloppend hart van Waterland
Live

Expositie drie voormalige Broeker kunstenaars in Broeker Kerk

Gepubliceerd: Zaterdag 04 juli 2020 10:25

Expositie drie voormalige Broeker kunstenaars in Broeker Kerk

Foto: Betty van Bree

In de kerk van Broek in Waterland is van 15 juli t/m 23 augustus 2020 een tentoonstelling te zien van tekeningen, aquarellen en prenten van drie voormalige Broeker kunstenaars: Paula Thies, Jaap Nieuwenhuis en Willem van Bree. Op de foto Paula Thies, Willem van Bree, Alie van Bree en Jaap Nieuwenhuis.

Het werk van de drie Broeker kunstenaars is voor het eerst gezamenlijk te zien. De ruim 40 werken, waaronder ook tekeningen van Marken, Monnickendam en Zuiderwoude, worden tijdens de tentoonstelling te koop aangeboden. De tentoonstelling kwam tot stand in nauwe samenwerking met Betty van Bree, de ‘schatbewaarder’ van zowel haar vader als haar vroegere buren en latere vrienden.

Het werk dateert van de jaren vijftig tot en met de jaren tachtig. Onderwerp is veelal het dorp en zijn omgeving, die de kunstenaars elke dag weer inspireerden. Hun gedeelde passie betekent echter niet dat zij alle drie hetzelfde soort werk maakten. Het tegendeel is waar. Hun kunst weerspiegelt hun onderling zeer verschillende persoonlijkheden. Kunst is een kwestie van kijken, maar iedereen ziet wat anders.

Een moord om de hoek deed het kunstenaarsechtpaar Paula Thies en Jaap Nieuwenhuis in 1952 besluiten het rumoerige Oudekerksplein in Amsterdam te verruilen voor de rust van Broek in Waterland. Hun nieuwe adres werd Roomeinde 6, voorheen een bakkerij. Het dorp met de houten huizen voelde meteen als thuis en kwam als vanzelfsprekend in hun tekeningen en schilderijen terecht. Moderne kunst werd door de meeste Broekers “extreem gek” gevonden, maar dat stond een goed contact niet in de weg. Van hun buren aan de overkant, Jan en Jet Visser en hun dochters Lenie en Ankie, maakte Paula een eindeloze reeks portretten. Twee huizen verderop, op nummer 2, woonden sinds 1957 Willem en Alie (Aaltje van Ham) van Bree. Ook Willem was schilder, maar niet van doeken. Menig huis in Broek in Waterland werd door hem van een beschermende verflaag voorzien. Toch werd hij wel degelijk gegrepen door de kunst. Hoewel het nooit zijn vak zou worden, zette zijn woonplaats hem steeds opnieuw aan tot het maken van een schilderij, een tekening of een prent. Dat het van begin af aan klikte tussen Willem van Bree en het echtpaar Nieuwenhuis-Thies laat zich gemakkelijk raden.

Paula Thies (1920-2000) kreeg haar opleiding aan de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam. Haar belangrijkste docent was Heinrich Campendonk, ooit het jongste lid van ‘Der Blaue Reiter’. Later, in 1957 en 1958, volgde ze aan de Sommerakademie in Salzburg ook nog schilderlessen bij Oskar Kokoschka. Als expressionist pur sang kenmerkt haar werk zich door een grote directheid, met felle keuren en een trefzekere toets. Haar thema was de mens in al zijn eigenaardigheden: halfnaakte toeristen met een knots van een polshorloge, moedeloze moeders achter een kinderwagen, fotomodellen op fonkelnieuwe auto’s in de RAI. Ze verbaasde zich, maar kon ook kritisch zijn. Kunstcritica Fanny Kelk-de Jong, oud-Broeker, sprak van schilderijen met “een ingebouwd ‘Pas Op!’”, zoals in een serie werken uit de jaren ’70 over de teloorgang van de natuur, die nog niets aan actualiteit heeft ingeboet. Daarnaast zijn er de onderwerpen van alledag: de tuin, de huiskamer, de kat, een bos bloemen, Jaap die een boek leest. Met haar eigen eigenwijze stijl en visie schilderde Thies het bijzondere van het gewone en het gewone van het bijzondere.

Jaap Nieuwenhuis (1927) koos na zijn leertijd op de kunstacademies van Arnhem en Amsterdam voor het vak van illustrator. Jarenlang maakte hij tekeningen voor de Avrobode. Hij illustreerde kinderboeken en schreef er twee en ontwierp kostuums voor de Nederlandse Opera en het Nationaal Ballet. In de jaren ’70 was hij docent modeltekenen op de academies in Groningen en Kampen. Door zijn vaste baan kon hij zich als kunstenaar volledig vrij ontwikkelen. De afgelopen twintig jaar neemt zijn schilderkunst een vlucht met een doorlopende reeks aquarellen van objecten uit zijn directe omgeving, poëtische stillevens van appels op een schaal, een tabaksdoos, een stuk chinees porselein, een stapel boeken of geborduurde kussens. In 2005 verscheen onder de titel Portret van een huis een boek met aquarellen van zijn huis en tuin in Welsum bij Deventer, waar hij en Paula Thies in 1972 gingen wonen. “Ik raak nooit uitgekeken op de dingen om mij heen”, zegt Nieuwenhuis. “Als je oog hebt voor details en het vakmanschap herkent in de kleinste dingen krijgt alles zijn eigen unieke karakter. Ik verwonder mij nog elke dag opnieuw.”

Willem van Bree (1930-1997) bezocht nooit een kunstacademie. Hij werd opgeleid tot huisschilder. In 1957 kreeg hij een baan als schilder bij Akzo Chemie in Amsterdam. Later werd hij bij datzelfde bedrijf werkvoorbereider schilderwerken. Via een avondcursus tekenen en een grote verzameling boeken en tijdschriften over beeldende kunst leerde hij zichzelf ook artistiek ontplooien. Hij kende de kunstgeschiedenis van voor tot achter, maar voelde geen behoefte om zich bij een of andere richting aan te sluiten. Zijn enige inspiratiebron was de zichtbare werkelijkheid, meestal dichtbij, in zijn eigen Broek in Waterland. Juist die pretentieloosheid, los van elke mode, zorgt ervoor dat zijn werk nog altijd even fris oogt als toen het gemaakt werd. Als kijker ga je moeiteloos mee met de kunstenaar in zijn oprechte liefde voor de stilte van een dorpsstraat of een eenzame rij bomen aan de horizon. De winter vond Van Bree de mooiste tijd van het jaar, als de wereld zwart-wit werd. Zijn etsen en linosneden, puur grafisch opgevat, met zwarte lijnen en vlakken op wit papier, behoren dan ook tot het beste uit zijn oeuvre.

Alle drie de kunstenaars getuigen van de grenzeloze schoonheid van het alledaagse bestaan, zonder opsmuk of poespas, gewoon omdat het er is, iedere dag, zo vertrouwd en toch altijd weer anders. Elk heeft op zijn eigen manier die diepe verbondenheid met zijn of haar directe omgeving weergegeven, voor zichzelf maar natuurlijk ook voor ons, de kijkers. Paula Thies de betrokken kleur-in-het-leven-brenger, zoals ze zichzelf ooit noemde, Jaap Nieuwenhuis de indringende poëet van het huiselijk geluk en Willem van Bree de onbevooroordeelde en onbevangen beschouwer. Drie kunstenaars, met drie paar ogen en drie paar handen, maar met één gedeelde passie voor het leven.

Tekst: Feico Hoekstra, tentoonstellingsmaker en schrijver over kunst / Foto: Betty van Bree

Deel deze pagina:

Omroep PIM - redactie@omroep-pim.nl - Realisatie website: HPU Internet Services